Кыркынчы милде

Жек ЛОНДОН

Аңгеме

Чоң Жим Белден «сууда калкыган муз» кызыктуу окуя экенин көңүлүндө эч кандай кири жок эле айта салганы эмнеге алып келерин өзү да билген эмес. Ага жооп катары суунун түбүнөн тоңгон муз — андан да кызык окуя экендиги жөнүндө айтып аткан Лон Мак-Фэйндин оюна да эчтеке кирип чыкпаган болчу; эч кандай муз суунун түбүндө тоңбостугу, бул анчейин гана балдарды мокочо менен коркуткан сыяктуу ороскел иш экендигин айтып талаша кеткенде Беттлздин да оюна эч нерсе келген эмес.

— Бул жерде ушунча жыл бирге жашагандан кийинки сенин мага айтып жатканың ушулбу! — деп Лон чаңыра кетти. — Экөөбүз бир казандан канча жолу оокаттанбадык!

— Бул чындыкка сыяр иш эмес,— деп талаша берди Беттлз,— билсең, музга караганда суу жылуураак келет…

Бир итке тийди бекен көлөкөбүз?..

Дайырбек СТАНТЕГИН – 1951-жылы Жумгал районундагы Кайырма айылында төрөлгөн. КМУнун журналистика факультетин бүткөн. Көп жылдар бою райондук «Демилге» гезитинде иштеген. «Дайырбектин дайры күү» аттуу ырлар жыйнагынын автору.

ПОЭЗИЯ

АСТЫНДА ЖАНА ҮСТҮНДӨ
Күлкүсүнө дүрмөт болуп достун да,
Күлкүсүнө дүрмөт болуп кастын да.
Алаңдатып жалаңдаган көздөрдү,
Жатат байлык жампа боктун астында.

Адабий сынактагы паракорчулук!!!

Паракорлук илдетинен кантип кутулабыз, кагылайын, кыргыз! Өңгөсүн койдук, илим-билим, чыгармачыл коомчулук арасындагы көмүскө паракорлук ачыкка чыкпаганы менен бирок ал бүгүнкү күндө чайгоолоп өнүгүп келет! Мамлекеттик сыйлык-наамдар, илимий даражалар бүгүнкү күндө кызылдай соодага айланган мезгилде «Коом жана Мен» сайты да ошондой көрүнүшкө тушугуп отурабыз! Өтө жийиркеничтүү мындай жосунду коомчулук алдында ашкерелеп, паракорлукка каршы күрөштү өзүбүздөн баштамайын, бүгүнкү күндө адабият астанасын кимдер гана аттап аткан жок! Биз канткенде өрнөктүү адабияттын салттуу жолун улап кете алабыз?!

Конкурска: Ак эмгек – даамдуу нан

№14

Жомок

Илгери, бир үй-бүлө жашаптыр. Ак эмгек менен нан таап, эл катары оокат кылып күн көрүшөт. Балдары чоңойгон сайын кем-карчтары көбөйүп, жашоолору оорлой баштайт. “Буйруса, балдарыбыз эр жетсе колубуз узарып, жашообуз оңолот”, – деп келечектен үмүттөрүн үзбөгөн ата-эне, балдарына  жакшы тарбия бергенге аракет кылышат. Эмгек кылууга, ак эмгек менен нан табууга үйрөтүшөт. Бирок ар баланын ар кыял-жоругу болот тура.

Надыр дегени тентек, жалкоо, уйкучу чыгат. Ал эр жеткен сайын колунда бар, бардар жашагандарга көз артып, алардын жашоолоруна кызыкканын койбойт. Ата-энесине: “Неге биз алардай боло албайбыз?! Силердин эч нерсе билбегениңердин айынан биз азап чегип жүрө беребизби?!” – дей баштайт.

Бача падыша жана кумурскалар жөнүндө

Кытай жомогу

Зор өлкөдө Бача аттуу зобололуу падыша жашаптыр. Бир күнү ал көңүл жубатууну каалап, кең жайык жерди тандатып, укмуштуудай чоң той өткөрөт. Шаан-шөкөткө миң-миңдеген меймандар чакырылат. Ошол миңдеген адамдардын оозунан чубурган күрүчтөргө да эсеп жеткис болуптур.

Акыры ичип-жеп, чычкан коноктун баары кетет. Ал жерге ысырап болуп төгүлгөн күрүчтүн күкүмүнөн өйдө кумурскалар терип-жыйнап, жерге көмүп коюшат.

Көп өтпөй башка да бир зор өлкөнүн зобололуу падышасы ошол кең жайыктуу жерге келгенде тизгин тартып, той өткөн жерди тополоң-тозго айлантууну чечет.

Тарых: Манжу кыргыздары

Кыраң барбы, кыргыз сөөгү жатпаган?!

Макала 1991-жылы 9-майда «Кыргызстан маданияты» гезитине академик Б.Орузбаеванын жолдомосу менен жарыяланган. Анда, негизинен, мындай деп айтылат: «1989-жылы июнь айында Осло (Норвегия) шаарында алтаисттердин туруктуу эл аралык Конференциясынын кезектеги 33-сессиясында фин окумуштуусу Юха Янхунен манжу (Фуюй) кыргыздарына барган экспедициясынын жыйынтыктары жөнүндө атайын билдирүү жасап, аны өзү тартып келген документ фильми менен коштоп көрсөткөн. Фуюй кыргыздары жөнүндө биринчи кабар 60-жылдары белгилүү совет түркологу Э.Р.Тенишев тарабынан жарыяланган. Андан кийин алар жөнүндөгү маалыматтарды кытай тилчиси, түрколог проф. М. Хужуанхуэ белгилүү өлчөмдө толуктап жарыялаган эле. Ал эми проф. Ю. Янхунендин макаласы бул проблеманы изилдөөнүн дагы бир тегеретилген кадамы иретинде бааланышы чындыкка туура.

Конкурска: Балык сөздүк

№13

Балыктын биздин өлкөдө
Жетимиш тогуз түрү бар.
Анын жыйырма алтысы,
Ысык-Көлдө билип ал.

Окунь деген балыктын,
Кызгылт болот канаты.
Алабуга деп аны,
Аккан суудан табасың.

Конкурска: Айдын кичинекей ханзаадасы

№12

Жомок

Актан  быйыл беш жашка чыгат. Ал өзү жакшы бала болгону менен түнү уктаганды аябай жаман көрчү.  Кеч киргенде ата-энесинен “Мен бүгүн уктабай эле коеюнчу”, –  деп сурана баштоочу.  Бирок Умай энелүү болгондон бери  түн киргенде төшөгүнө жатып, уктаганга шашылат.  Анткени  Умай эне ал уктап жатканында Айдан түшүп келип, анын жаздыгынын алдына сонун белектерди катып коерун билет.

А түгүл Актандын эмне каалаганын да күн сайын билип турат. Кечээ «киндер-сюрприз» момпосуюн суранды эле: эрте менен ойгонгондо өзү жаткан жаздыкты көтөрүп караса жумурткудай сүйрү, ичинде оюнчугу бар шоколад жатыптыр. Аны көкүрөгүнө кубана кысып: «Рахмат, Умай эне!», – деп алкышын айтканды да унуткан жок.

Классикалык музыка күйөрмандарына кулак кагыш

Композиторлор союзунун төрагасы Турдубек Чокиевдин маалымдашынча: Тарых жана маданият жылына карата Маданият, маалымат жана туризм министрлиги менен биргеликте Композиторлор союзунун демилгеси менен композиторлордун музыка жумалыгы өткөрүлөт.

Программа боюнча:

6-декабрь. Кыргызстан композиторлорунун хордук чыгармалары. Мамлекеттик камералык хор ырдайт. Т.Сатылганов атындагы Улуттук филармониянын кичине залы. Башталышы 17-00.

Жолугуу

Валентин РАСПУТИН

В.Распутин 1937-жылы Иркут облусунун Усть-Уда айылында туулган. Иркут мамуниверситетинин тарых-филология факультетин бүтүргөн. Ондогон повесть, аңгеме, эсселердин автору, чыгармаларынын негизинде бир катар кинофильмдер тартылган. Алгачкы чыгармалары менен эле адабий коомчулуктун көңүлүн буруп, «Акыркы мөөнөт» (1970), «Эсен болуп, эстей жүр» (1974), «Матера менен коштошуу» (1976), «Өрт» (1985) ж.б. повесттери менен дүйнөгө таанылган. Көптөгөн адабий сыйлыктарды алган, СССР мамлекеттик сыйлыгына арзыган, «Социалисттик Эмгектин Баатыры» наамына татыган. Кийин жазылган «Ивандын кызы, Ивандын энеси» повести үчүн Кытай мамлекеттик сыйлыгын алган.

Аңгеме

– Акыры жолукмак белек, – деп кайталады Анна. – Ойдо жок жерден… Капырай, кимдин түшүнө кириптир!

Николай ийнин күпшөй күлүмсүрөп койду.