Ооган жомогу
Жолборс, карышкыр жана түлкү чогулуп, ууга чыкмай болушат. Үчөө бир кулжа, бир жейрен, бир коёнду жайлаптыр. Олжону жолборстун үңкүрүнө алып барышат.
Карышкыр менен түлкү өздөрүнчө ой жоруйт: жолборс эми өзү каалагандай калчап, а бизге болор болбос бирдеңкесин кармататтыр.
Бирок алардын оюнда эмне турганын жолборс дароо баамдап, ичинен күбүрөндү: «Силер антип ойлосоңор, а менин оюм башка. Эмине болорун азыр көрөсүңөр!»
Тажик жомогу
Бир күнү өтүнүч менен келгендердин арасынан те бурчта отурган адам гана падышадан эч нерсе суранбайт.
Аны көргөн падыша өз башын сылап койду. А тиги адам таазим эте жүгүнүп, оозун сылады. Падыша өз жүзүн сылады эле, тиги кокосун сылады. Падыша өзүнүн курсагын сылап койду эле, тиги өзүнүн бутун сылады.
Короз туруп-туруп эле өзүн падыша сезет да уят-сыйытты жыйыштырып, көпчүлүк элдин алдында бакылдайт:
– Мени элдин падышасы дейт!
Албетте, Короздун мунусуна ким ишенсин…
Түрк жомогу
Илгери бир отунчу жашаптыр. Анын аялы бар экен. Күн сайын ал токойго барып отун алуучу. Отунун сатып, кайра базардан ар кандай тамак-аштарды ташынып келчү. Аялы кечки тамак бышырчу да, аны жеген соң көңүлдүү отуруш башташчу: ырдашчу, бийлешчү, ар кандай оюндарды ойношчу.
Ошол элдин падышасы жарлык чыгарат да, анда кечинде оюн-зоок өткөрүүгө, жарык жагууга туюу салынат. Элдин баары түнү катуу сүйлөбөй, чырактарын күйгүзбөй калат.
Бир күнү өз жарлыгы кандайча аткарылып жатканын билүү үчүн падыша эл аралап чыгат. Келип-келип биздин отунчунун үйүнө туш болот. Ал болсо өкүмдардын буйругуна баш ийбей, баягыдай эле чардап жүргөн эле.
Кытай жомогу
Зор өлкөдө Бача аттуу зобололуу падыша жашаптыр. Бир күнү ал көңүл жубатууну каалап, кең жайык жерди тандатып, укмуштуудай чоң той өткөрөт. Шаан-шөкөткө миң-миңдеген меймандар чакырылат. Ошол миңдеген адамдардын оозунан чубурган күрүчтөргө да эсеп жеткис болуптур.
Акыры ичип-жеп, чычкан коноктун баары кетет. Ал жерге ысырап болуп төгүлгөн күрүчтүн күкүмүнөн өйдө кумурскалар терип-жыйнап, жерге көмүп коюшат.
Көп өтпөй башка да бир зор өлкөнүн зобололуу падышасы ошол кең жайыктуу жерге келгенде тизгин тартып, той өткөн жерди тополоң-тозго айлантууну чечет.
Оливье ТАЛЛЕК
Жомок
«Мага эмне жакшы болсо, ал менин элиме жакшы».
Луис I
Бороон-чапкындуу бир күнү Луис деген кара бышты койлордун падышасы болуп калды жана ал Луис I деп аталды. Луис I менде эң алды менен падыша катары койлорду башкарганга таажым болушу керек деп ойлоду. Жана отуруп алып адилеттүү бийлик жүргүзүү үчүн өз тактым болушу шарт, себеби бийлик жүргүзүүдө адилеттик баарынан маанилүү деп ойлоду ал. Анан падыша түнкүсүн кандай эс алганын жалпы журт билип туруусу үчүн падышада чоң кенен керебети болушу абзел. Луис I ошондой эле жакшы падыша өз элине маал-маал кайрылуу жасап туруш керек деди өзүнчө. Башка убактысын ээн-жайкын жүргөн бугуларга, доңуздарга, өзгөчө, арстандарга аң уулап өткөрмөк болду.
Лао-Цзы
(VI-V к.к.), кытай даанышманы
Өзүн өзү олуя санаган өлкө башчысы капталдан кеп-кеңеш айтаар акылдуу бирөө пайда болушун каалабайт. Ал курчоосунда дайыма жымжырт болуп турганда гана өз жанын жай алып жүрөт.
* * *
Даанышман падыша башкарган өлкөнүн элине падышанын бар-жогу билинбейт. Акылсыз падыша башкарган өлкөнүн эли падышага жуукур, кошоматчыга айланат. Акылы чолок падыша башкарган өлкөнүн эли падышасынан коркот. Эгерде өлкөнү дөөпүрөс падыша башкарса, эл аны жек көргөнгө чейин жетет.
Түр жомогу
Бар экен, жок экен, илгери өткөн заманда падышалар көп болгон экен. Ошол байыркы-байыркы заманда, калың казан түбүндө бир падыша болуптур да, анын жалгыз уулу бар экен.
Бала он жети-он сегизге чыкканда атасы аны үйлөмөкчү болот. Кыйла жерден кыз издеп, акыры ылайыктуусун таап, падышалардын салты менен үйлөнтөт.
Той шааниси башталат. Кырк күндүк, кырк түндүк тойдун бир түнүбү, күнүбү айтор жаңы келген келин жоголот. Арытан издейт жок, беритен издейт жок. Же бир дайыны, же бир шек-шыбасы болсочу, жер жуткандай жок эле, жок. Акыры айла кетип эң кыйын деген төлгөөчүгө барышат. Ал кумун чуурутуп көрүп:
Биз бүгүн балдар адабияты боюнча тынымсыз эмгектенип келаткан авторубуз Абдыкерим Муратовдун котормосундагы түрк элинин жомогун тартуулайбыз. Мындан ары да А.Муратов агабыздын «Чоң энемдин алтын сандыгы» аттуу эмгегиндеги түрк боордошторубуздун элдик жомокторунан жарыялап турмакчыбыз.
Кембагал бала
Бар экен, жок экен, илгери өткөн заманда бир жесир аял* жашаптыр. Анын жалгыз уулу болуптур. Алар абдан кыйналып, кембагалчылыкта жашайт экен. Көбүнчө кошуналары жана тааныштары өлбөс үчүн анча-мынча кардыларын тойгозуп турчу.
Коом жана Мен 