Кыргыз жомогу
Дөбөдөй болгон чоң аю муштумдай болгон коёнду кармап алып, эч бир жазыгы жок байкушту кулагынан чойгулап кыйнайт. Өлүмгө жеткирбесе да эсин оодарганга чейин алпарат. Ошондо коен капаланып:
– Кулак жазылар, көздүн жашы кургар, бирок ушунча кордук көрө турган эмне жазыгым бар! Аю токойдогу аңдардын чоңу, күчтүүсү, карышкыр менен түлкү араларынан кыл өтпөгөн ысык достор. Эми мен кимге корголойм? – деп арман кылат өзүнчө.
Аңгеме
I
– Апчихи! И-ии… Ы-ыы…ги…
Чүчкүргөн сайын башы зыңылдаган сетирекей кыз чабалактап жатты. Жөөлүп ар нерсени сүйлөйт. Денеси чоктой ысык. Үй муздак. Корккону – дубалдын бетиндеги желмогуз. Ал шумдуктун колдору тарбаңдайт. Адамды муунтуп, коколой тургандай улам жакындаса, дене бой дүркүрөйт. Кызды чабалактаткан, тыбырчылаткан бул коркунуч улам өсө берди, жакындай берди. Адамда бир көз болсо, тигинде үч көз. Жо… үч эмес, төртпү… Кыз дубалдан бериге караган көздөрдү санагандан коркот. Алар көп. Мынча жайнаган көздөрдү ал өмүрүндө көрбөгөн. Чоң энесинен эски үйлөрдүн ээси болорун уккан, а бул үйдүн ээси канча? Ушунча көзбү?!
КУН-ФУ-ЦЗЫ (КОНФУЦИЙ) Байыркы кытай даанышманы (б.з.ч. 551– 479), конфуцийчиликтин негиздөөчүсү. «Кытай улутунун символу», «Устаттардын устаты» деп коюшат. Жакырланган ак сөөк үй-бүлөдөн. Өмүрүнүн көбүн Лу дөөлөтүндө өтөгөн. Кытайда биринчи жолу өзүнчө мектеп ачкан. Анда аңгемелери, санаттары окутулган. Анын саясый-этикалык окуусундагы башкы жобо – жэнь (гумандуулук). Алар негизинен «Лунь юй» (Аңгемелер жана ой жүгүртүүлөр) китебине топтолгон. Ал китептен айрым котормолор жарыяланды.
Устат айтты:
– Жакшы кызматка жетпедим деп кам санаба, ошол кызматка ылайыктуумунбу деп кам сана. Эл мени тааныбай атат деп кыжаалат болбо, өзүңдү элге таанытканга тырыш.
* * *
Устат айтты:
– Эл сени билбейт деп кейибе, элди билбегениңе кейи.
Аңгеме
Бул жолу да чырды аялы баштады.
– Эй, ашкеби! Элдин эркектерин карачы!? Айда алтын, күндө күмүш табышат. Салган үйлөрүн, минген машинелерин карачы да, сен экөөбүздүн жашообузду карачы. Өкмөт берген чучуктай үйдө…Арабадай кылдыраган автобуста көрүнгөндүн колоңсосун жыттап… Аял чындап эле жашып кетти.
– Дүнүйө колдун кири эмеспи! – деди күйөөсү күңкүлдөп.
Коом жана Мен 