Куюн
Бүгүн кыйын,
Бүгүн куюн…
Чыкпа эшикке,
Эшикте…
Шаарды шаардын чаңы каптап,
Чаңдалды үйлөр дагы, дарактар да.
Көчөлөрдө куюгуп жинди шамал
Чуркап жүрөт туш келди каталактап,
Чимирилип жез кемпирдин ийигиндей,
Ажыдаардын бийин бийлейт аянттарда…
Ар каяктан ар каякка баш аламан
Качып барат калайык каратаман…
Оозу-мурду тумчугуп буюкканда,
Көзү көрбөй урунуп туюктарга,
Каңырыгы түтөгөн кайран эл-журт
Каарын төгөт карарган булуттарга.
Анткен менен айып жок булуттарда…
Чечен жомогу
Эки чычкан узак жылдар бою курбу-курдаш болгон экен. Бири тоодо, бири мунара башында жашаптыр. Бирок экөө бири-бириникинде мейманда болбоптур.
Тоодо жашаган чычкандыкында ун, талкан, эт-май толо, а мунара башында жашаган чычкан эптеп өлбөстүн күнүн өткөрчү экен.
Тоолук чычкан бир күнү мунара башындагы курбусун коноктоп, төгүлүп-чачылып сыйлап, көйнөк-көчөк берип узатат.
№10
Жомок
Илгери өткөн заманда бир абышка, кемпирдин Айгерим жана Арген деген балдары болуптур. Алар өтө тентек, ата энесин да, бири-бирин да укпаган бейбаш жана ынтымагы жок балдар экен. Бир күнү алар ата энесинин айткандарын укпай, алыска ойноп кетип калышат. Балдар кеч киргенин билбей адашып, караңгы коюу түндө жарыкты издеп, өтө алыска кетип калышат. Таң аткыча уктабай абдан чарчашат. Таң атканда карашса, таптакыр башка жакта жүргөн болушат. Үйү тургай, айылы да көрүнбөйт. Ачка, чарчаган балдар уктайлы дешсе аларды капыстан чыга калган аюу кубалайт. Экөө кыйкырып качып баратышып, чоң агын сууга түшүп кетишип, агып жөнөшөт.
Аңгеме
– А-ай тишиң сынгыр… ышкырба деп атам.
Баланын бир кулагынан кирген сөз экинчи кулагынан чыгып кетти.
– Ай, кулагы жок. Айтканды укпайт ко бир. Акең келсин, шашпа. Шишиң толгон экен.
– Щы-щы-щи-иш-щы-щи-ссс… – Бала чоң энесинин кебин тооткон жок.
– Ырыскы качат үйдөн, ышкырбасаң боло. Кандай кулагың укпайт эртеден бери. Канча айтам буга? – кемпир өзүнчө күңкүлдөп, ийигин кайра алды колуна.
Күнү-түнү нөшөрлөп,
Жамгыр төктү басылбай.
Жүдөттү го апаларды,
Маанайлары ачылбай.
Сагын турду желаргыдан,
Бети-башы туурулуп.
Чыбык атты камчыланып,
Ойной албай буулугуп.
МУРАС ТААНУУ
Кыргыз кинематографы улуттук маданиятта ѳзүн кѳркѳм кѳрүнүш катары ѳткѳн кылымдын алтымышынчы жылдарында кѳрсѳтѳ алды. Ошол мезгилдеги советтик кѳрүнүктүү режиссерлордун кимдир бирѳѳсү алыскы чѳлкѳмдѳгү жаш кинематографчыларга дем берүү максатында алардын алгачкы дебюттарын “кыргыз керемети” атады. Бул жарк эткен эпитет аларга биротоло таандык болуп калды: бирѳѳлѳр аны жаш кинематографтарга берилген калыс баа катары кабыл алса, башкалары аны улуттун даңкталышы катары кабыл алып, бардык жерде бул туурасында сыймык менен айтууга ѳтүштү. Мына ушул жагымдуу маанайдын учурунда “кыргыз кереметинин” табиятын терең караштырып кѳрѳйүн деген эч ким болгон жок, экинчи жагынан улуттук маданияттын символдорун чечмелѳѳ менен жасалган ак ниет талдоо ошол мезгилдин идеологиясынын чакырыгы болуусуна сѳзсүз алып келмек.
МАЙМУЛГА КАЙДАГЫ ЫСЫК СУУ?
“Арашан” чыгармачыл үйүндө эс алып жүрүп, акын Сулайман Маймулов бери жактагы шар аккан сууга шапшынып атып, жээкте турган Насирдин Байтемировго мактанат дейт:
– Насыке, көрдүңүзбү, какшаган муздак сууга жуунуп атканымды…
– Муздак сууга жуунбаганда Маймулга ысык сууну ким даярдап коюптур бе жерде, – деген экен Насыкең.
Аңгеме
Ийинине өрүк как салынган чоң баштыкты көтөрүп, атасынан калбай басып келаткан секелек кыз болгону жети жашта, быйыл биринчи класска барат. Ал ийини оор жүктөн талып, ооруганына карбай, кадамын ыкчам койгонго аракет кылды. Чекесинен эчак тер кеткен, тизеси калчылдай баштады, энтигип да калды. Бирок кадамын басаңдаткан жок. Антсе атасынан калып калат, бу чоң, чоочун шаарда бир паста адашып кетчүдөй…
Үйдөн таң азанда чыгышкан, базарга дегдеген кыз эртең менен нанүштө да кылган эмес. Атасы базарга жөнөгөндө балдарын чанда гана өзү менен ээрчитет. Ал жалгыз барганды жакшы көрөт. Бу кыздын атасы жумасына бир ирет тажиктердин Исфара шаарындагы базарына жарым мүшөктөн көбүрөөк өрүк алып келип, сатып үйгө эт-аш, чай-чамек, иши кылып бир жумага жетерлик кем-кетигин бүтүрүп кетип жүрөт. Кыздын атасы ушинтип жума сайын айлап, жылдап өмүрү өткөнчө каттады. Өрүк багы бу кишинин үйбүлө бала-чакасын өмүр бою бакты. Ушуга шүгүр, антпесе колхоздон айлык жок, кээде гана буудай берип койгону болбосо, кайдагы пул. Ошон үчүн өрүк багын бу киши көз карегиндей сактап, убагында сугарып, түбүн жумшартып, баладай бапестеп асырады.
Румын жомогу
Те илгери нелер гана болбогон! Айбандар Башмыйзамга ээ болгулары келет. Ким кимге башчылык кылуусу керектигин аныктап, алар да адам сыягы жашамак болушат. Ошентип Башмыйзам токуп бер дешип, Теңирге кайрылышат. Теңир Башмыйзамда баардык укукту бөлүштүргөн соң, документти карышкырга табыштап, айбандарга карышкыр өкүмчүлүк жүргүзмөй болот.
Өзү токойдо жашагандыктан мындай маанилүү документти жоготуп ийүүдөн чочулаган карышкырды санаа басат: «Токойдо шумдуктар көп. Башыма балээ кылбай, ушуну итке берсем кантет? Ал адамдарды пааналап айылда жашайт эмеспи, үйү да бар. Кой ошентейин», –деп Башмыйзамды итке карматат.
Ду Фу
КЫТАЙ ПОЭЗИЯСЫНАН
Жаздын күнү эстеп жатам Ли Бону
О, ырларың эркин, таза
Мыктылыгы момунда.
Ою терең, баалайм Ли Бо
Жан эриткен сөзүңдү.
Юй Син менен сен биргесиң
Ыр жазуунун жолунда.
Коом жана Мен 