Таалайбек АБДИЕВ: «Котормотаануу илимине киришүү…» (3-БӨЛҮК)

1-БӨЛҮК жана 2-БӨЛҮК (ушул эки шилтемеден ачылат)

5. Калькалоо

Буга чейин белгиленгендей,  котормо  тилинде  жок  бирдиктер транскрипция же транслитерация менен эле эмес, кээде калькалоо ыкмасы (французча calque «көчүрмө»  деген  сөздөн  алынган) менен да  которулат. Мында  сөздүн  же  сөз  айкашынын  курамдык  бөлүктөрү  (сөз  болсо – морфема,  сөз  айкашы  болсо –  лексема)  котормо  тилинин  тиешелүү бирдиктери  менен  берилет.  Калькалоонун  маңызы  –  түпнусканын лексикалык  бирдигинин  структурасын  көчүрүү  менен  котормо  тилинде жаңы сөз же сөз айкашын жаратуу.  Мисалы: superpower – супердержава – супердержава; mass culture – массовая  культура – массалык  маданият, green revolution – зелёная революция – жашыл революция.

Таалай АБДИЕВ: «Котормотаануу илимине киришүү…»

1-БӨЛҮК

Атактуу  жазуучу  Чыңгыз  Айтматов  алгачкы  «калем акысы»  болгон бир  жилик этти орусчадан  кыргызчага,  кыргызчадан  орусчага  которуп, тилмечтик  кылуу  менен  алган  экен.  Жазуучунун  эскерүүсүнө  караганда, бул мындай  болот: Жайлоого  алып  келишкен  зоот  айгырлардын  бири  уу чөп жеп алып, өлүп калат да, ушундан улам жакадан келген орус зоотехник менен  жылкычылар  тил  билбегендиктен,  бири-бирин  түшүнө  албай коюшат. Айла  кетип  турганда,  жылкычылардын  бири  эстей  коёт  да,  беш-алты жаштагы Чыңгызды алып келишет. Жергиликтүү жылкылар уу чөптү жебесин,  ал  эми  зоот  айгыр  аны билбестен  жеп  алып,  өлүп  калганын которуп  айтып  бергенде,  тигилер  бири-биринин  кебин  түшүнүп,  ыраазы болгондуктан, Чыңгызга бир жилик эт беришкен экен.