Кыргыз киносунун жаңы доору, жаңы ооматы

Олжобай ШАКИР

СССР ыдырап, завод-фабрикаларыбыздын станоктору шак токтогон сыяктуу эле рухий жааттагы кризистик абалдан чыгуунун жолунда кыргыз кино өнөрүнөн башка чыгармачыл тармактар өмгөктөп келди. Азыр деле өмгөктөп жатат. Албетте, кино өнөрүнө деле өкмөттөн чеке жылытарлык колдоолор болуп келген жок, бирок адабият, театр жаатындагыларга салыштырмалуу жетим өз киндигин кескендей болуп үркөр топ киночуларыбыз кол куушуруп отуруп калбады. Алар кандайдыр жолун таап, каражат издөө менен жараткан көркөм тасмалары эларалык кинофестивалдардагы ийгиликтери менен «кыргыз керемети» атанган көчтү улап келет. Арийне кандай көркөм табылга, көркөм шөкөттөр менен эларалык абыройлуу кино фестивалдарда ийгиликтерге жетишип келишти, – бул туурасында ооз ачкан кино адистерибиз болгон жок. Ал эми жалпыга маалымдоо каражаттарында жаңылык деңгээлинен ашпаган гана кептер уланып келет. Андан ашса, артисттер же режиссерлор тарткан түйшүктөр туурасында гана маек, макалалар жарыяланганы болбосо, бизде искусство тармагы боюнча «бөдөнөнү сойчуу» касапчылар дегеле жок экен. Жок үчүн бүгүн кино «сынчылар» массалык түрдө жайнап кетти. Ошол сынчыларыбыздын коргогону эле бүгүн улуттук намыс. Эмнеге мынча улут үчүн намыскөйбүз? Эмнеге биз муштаган жер силкинип кетпейт?

«Суфлёр» – классика үлгүсү

“Театр – турмуштук суроолорго жооп берчү жогорку инстанция”.

Александр ГЕРЦЕН

Эл жылдан жылга театрга каттачу жолду унутуп баратат. Элдин азыр күнүмдүк оокат табар жолу кайсы болсо, каттаган жолу ошол. Базарга барчу жолду билет, жамандыкка барчу жолду билет, той-ашка барчу жолду билет… Анан поездге же самолетко белет алып, бөлөк эл, бөтөн жерге аттанып жумуш табар жолду гана билгилери келет!

Негедир соңку кезде “Кыргызстандын жашоосуна тойдум!” – деген маанайдагылар көбөйүп бараткандай. Албетте, социалдык турмуш соккусу кайсы коомду болбосун кыйгап өтпөгөнүн адамзаттын басып өткөн тарыхынан билебиз. Арийне, азыркыдай өткөөл заман кыргыздын эле башынан өтүп аткан жок, зулум тарых канчалаган улутту алмуздактан бери эле камгактай удургутуп келген. Дагы удургутат. А кайсы калк туруштук берсе, өз тагдырын улап кетет. Жайнаган курт-кумурскалардын деле кайсынысы жан багып кетүүгө жөндөмдүү болсо, жашоо жыргалы, жашоо түйшүгү ошонусуна буюрат. Жаратылыштын заң-закүнү ар бир улутту да күрөш жолу менен сынайт, чыңайт. Тарыхта кайсыл эл эң оор жолду басып өткөн болсо, ошол элдин турмуштук тажырыйбасы, жөндөмү, маданияты, адабияты укмуштай калыптанган.